همه هستند ولی هیچ کسی زهرا(س) نیست - چاه فهمید کسی همچو علی(ع) تنها نیست

در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام والمسلمین محمد رضایی تهرانی و دکتر مهدی مجتهدی، به بررسی تأثیرگذاری سیره اجتماعی حضرت فاطمه(س) بر جامعه اسلامی و نقش بی‌بدیل آن حضرت  در «جهاد تبیین» بعد از رحلت پیامبرخدا(ص) پرداخته‌ایم

حلاجیان / نوائیان - زندگی معصومین(ع) برای همه اسوه و الگویی نیکوست؛ الگویی که می‌تواند انسان‌ها را در مسیر تعالی هدایت کند؛ الگویی جامع و کامل که همه ابعاد فردی و اجتماعی بشر را دربرمی‌گیرد. اهتمام و توجه به رعایت حقوق دیگران در سیره معصومین(ع) جایگاهی ویژه دارد؛ آن بزرگواران در دوران حیات پربرکت خود، با کلام و عمل، به پیروانشان آموختند که برای پرورش معنویت در وجود خود، از دقت در احوال دیگران و تلاش برای کاستن از آلام و رنج‌های همنوع خود، کوتاهی نکنند. پرداختن به این وظیفه انسانی، بخش مهمی از زندگی معصومین(ع) را دربرمی‌گیرد؛ آن وجودهای مقدس، خود را وقف مردم می‌کردند و در این مسیر از بذل مال و تحمل سختی‌ها، امساک نمی‌کردند. نگاهی به صفحات زرین تاریخ زندگی 14معصوم(ع)، گواهی بر این مدعاست. اما در بین آن برگزیدگان الهی، سیره اجتماعی دخترگرامی پیامبر اسلام(ص)، حضرت فاطمه زهرا(س)، جایگاهی ممتاز و حتی بی‌بدیل دارد؛ این جایگاه، هم در بررسی سیره آن حضرت، قبل از رحلت پیامبر(ص) و هم بعد از آن، قابل مطالعه و الگوبرداری است. موقعیت اجتماعی خاص حضرت زهرا(س) باعث شد که او، به اقامه «جهاد تبیین» پس از رحلت جانگداز حضرت ختمی‌مرتبت(ص) قیام کند. در سالروز شهادت مظلومانه دخترگرامی رسول‌خدا(ص)، با حجت‌الاسلام والمسلمین محمد رضایی تهرانی، کارشناس مذهبی و دکتر مهدی مجتهدی، پژوهشگر تاریخ اسلام و عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی هم‌کلام می‌شویم تا درباره این دو وجه از سیره اجتماعی حضرت زهرا(س) بیشتر بدانیم. سخنان دکتر مجتهدی، بیشتر بر ضرورت و تأثیرگذاری این سیره در جامعه اسلامی و مباحث مطرح‌شده از سوی حجت‌الاسلام رضایی تهرانی، بیشتر بر توضیح و بررسی مهم‌ترین فعالیت اجتماعی حضرت فاطمه(س) که تلاش‌های سیاسی آن حضرت بعد از رحلت رسول‌خدا(ص) است، تمرکز دارد.

 غربی ها با هدف تحت فشار قرار دادن ایران، آخر ژانویه را به عنوان ضرب الاجل در مذاکرات می دانند اما یک منبع ایرانی حاضر در وین گفت: هیچ مهلت و ضرب الاجلی برای حصول توافق وجود ندارد 

همزمان معاون وزیرخارجه کره جنوبی راهی اتریش شد 

تاریخ ایران زمین، تاریخی سراسر حماسی و مشحون از پهلوانی و سلحشوری است که حکیم ابوالقاسم فردوسی در شاهنامه خود مهر جاودانگی به آن زده است و شاید اگر فردوسی در دوران معاصر وجود داشت، نام جهان پهلوان تختی را هم در ردیف قهرمانان و پهلوانان اساطیری و افسانه‌ای کتاب خود قرار می‌داد؛ قهرمانی مردمی که هرچند از بسیاری از قهرمانان تاریخ ورزش ایران کمتر مدال گرفت و در سال‌های آخر در میادین ورزشی کمتر پیروز شد اما وقتی شکست هم خورد، روی دست مردم شهر به خانه رفت. تختی نه ‌تنها در رقابت با خارجی‌ها برای ملتش افتخار آفرید که در سختی هم مردمش را تنها نگذاشت و بسیاری او را با نهضتی بزرگ که برای یاری مردم زلزله ‌زده بوئین‌ زهرا به راه انداخته بود به یاد می‌آورند. نهضتی که نور امید را در قلب ویران مردمی زنده کرد که بر خاک نشسته بودند و خود را در آخر خط می‌دیدند. اما اسطوره جاودانه تاریخ ورزش ایران با حرکتی خودجوش نشان داد که قلبی از جنس نور دارد که هر شعله‌اش می‌تواند گرمابخش زندگی یک انسان باشد.از تختی زیاد گفته‌اند و گفته‌ایم اما گویا داستان زندگی سراسر پهلوانی و مردانگی‌اش هیچ‌ گاه کهنه نخواهد شد. مردی که تحصیلات آکادمیک نداشت اما هر برش از زندگی او، هزاران ساعت کلاس درس برای جویندگان معرفت است. پسری که به قول خودش فرزند درد و رنج بود و در خانواده‌ای فقیر به دنیا آمد و به همین دلیل تنها ۹ سال به تحصیل پرداخت اما درس واقعی را در زندگی آموخت: «مدت ۹ سال در دبستان و دبیرستان منوچهری که در همان خانی آباد قرار داشت، درس خواندم  ولی تنها خاطره‌ای که از دوران تحصیل به یاد دارم، این است که هیچ وقت شاگرد اول نشدم اما زندگی در میان مردم و برای مردم درس‌هایی به من آموخت که فکر می‌کنم هرگز نمی‌توانستم در معتبرترین دانشگاه‌ها کسب کنم. زندگی به من آموخت که مردم را دوست بدارم و تا آن جا که در حد توانایی من است، به آن‌ها کمک کنم، حال این کمک از چه طریقی و از چه راهی باشد، مهم نیست. هر کس به قدر توانایی اش.»

انگار دوست نداریم از چیزی لذت ببریم، روزگاری باران که می‌بارید کوچه‌ها خلوت می‌شد، همه می‌رفتند زیر سایه‌بان مغازه‌ها یا در پاساژها جمع می‌شدند تا باران بند بیاید، حالا هم از باران لذت نمی‌بریم، فقط از شیشه ماشین و برف‌پاک‌کنی که زیر باران می‌رقصد استوری اینستاگرامی می‌گذاریم که بگوییم خیلی احساساتی و لطیف هستیم. ما به مجازی‌ترین و کلیشه‌ای‌ترین شکل ممکن با باران مواجه می‌شویم؛ اما باران در هر حالتی به واقعی‌ترین شکل ممکن حتی اگر جسم‌مان را خیس نکند روحمان را می‌شوید. باران کارش بازی با دل‌هاست، دل بی‌تاب را آرام می‌کند و دل آرام را بی‌تاب. وقتی خوشحالی، تو را به فکر فرو می‌برد و وقتی توی فکری به تو آرامش می‌دهد. باران تو را از دورترین و ترسناک‌ترین افکار مزاحم دنیا دور می‌کند و تا پشت پنجره خانه می‌آورد، جایی که امن‌ترین مکان است برای لذت بردن از بهترین ملودی دنیا. شب و صبح فرقی ندارد، باران هر وقتی ببارد مثل هوای صبحدم است؛ حتی کمی از آن را نفس بکشی تازه می‌شوی. حیف ما از لحظه لذت نمی‌بریم و به‌جای قاب نگاه، مدام دنبال کادر بهتر برای عکس هستیم. روزهای بارانی کشور بهانه‌ای شد تا از باران بگوییم. بارانی که نامش هم آدم را تازه می‌کند. راستی آن‌قدر به‌تو اطمینان دارم که وقتی می‌گویی باران، خیس می‌شوم. 

بچه که بودیم با صدای خوردن قطره‌های باران به شیشه و بوی نم خاک می‌فهمیدیم امروز قرار است حال و هوایش با روزهای دیگر کمی فرق کند. چترهای رنگی‌مان را از کمد بیرون می‌آوردیم و برای لحظه‌هایی که قرار است با همکلاسیمان زیر باران در حیاط مدرسه قدم بزنیم و ساندویچ نان و پنیری را که مامان برایمان گذاشته است بخوریم کلی ذوق داشتیم  و البته مطمئن بودیم موضوع انشای امروز خانم معلم خاطره یک روز بارانی است.

سه تا نفس عمیق بکشید. یک لیوان آب خنک بخورید. حالا آرام گوشی را کنار بگذارید و آموخته‌های کتاب علوم سوم دبستان را مرور کنید: «گرمای خورشید باعث بخار شدن آب دریاها می‌شود. بخار آب هنگام بالا رفتن سرد می‌شود و به ابر تبدیل می‌شود. اگر ابرها به‌اندازه کافی سرد شوند، از آن‌ها باران یا برف می‌بارد». خب پس باران یک پدیده طبیعی است و پدیده‌های طبیعی متأسفانه از ما دستور نمی‌گیرند. باعث تأسف بیشتر است که بگوییم علاوه‌بر این، حال‌واحوال ما هم برای‌شان ذره‌ای اهمیت ندارد. به‌عبارت ساده‌تر، باران نمی‌بارد «تا تو اشکامو نبینی»! ولی به‌افتخار دلِ کوچک عزیزان اینستاگرامی که سرتاسر بهار و پاییز و زمستان، تک‌تک قطرات باران را روی شیشه ماشین و پنجره اتاق و عدسی عینک‌شان ثبت می‌کنند و تجربه نادرشان را برای ما کویرنشینانِ باران‌ندیده با کپشن‌های سانتی‌مانتال مکش‌مرگ ما به یادماندنی‌تر می‌کنند، استثنائا همین یک‌بار چشم‌مان را روی بدیهیات علمی می‌بندیم و فرض می‌کنیم که باران برای شستن غم از دلِ تنگ ما می‌بارد یا می‌بارد که جای خالی محبوب‌مان را به یادمان آورد. جهنمِ ضرر، اصلا فرض می‌کنیم باران نه‌تنها به‌قصد همراهی یا لجبازی با ما می‌بارد، بلکه از شخص شخیص ما دستور هم می‌گیرد. بابا اقلا تکلیفش را مشخص کنید. یکی امر می‌کند: «بزن بارون دلم خیلی گرفته»، یکی دیگر حکم می‌دهد: «نبار بارون می‌دونم دل هوایی میشه واسه اون»! بالاخره کدامش؟ باران، به باریدن ادامه بدهد تا مردم نفهمند چشم‌های شما خیس است یا درجا متوقف شود تا ردپای معشوق بی‌وفای همسایه‌تان از کوچه پاک نشود؟ حالا که دارید تکلیف باران را روشن می‌کنید، اگر بعد از نفس‌ عمیق کشیدن‌ها و آب خنک خوردن‌ها همچنان احساس وظیفه کردید که به تکراری‌ترین و خزترین حالت ممکن به باریدن باران واکنش نشان بدهید، به‌عنوان آخرین راهکار حساب اینستاگرام‌تان را تا پایان فصل بارندگی، غیرفعال کنید.

 سال‌ها پیش در جایی خواندم که افراد قبیله‌ای باستانی عقیده داشته‌اند باران، اشک ستارگان است. به باور آن‌ها وقتی ستاره‌های آسمان دل‌شان برای مردم زمین می‌سوخته، شروع به گریه می‌کرده‌اند. برای همین هرگاه در سرزمین‌شان باران می‌باریده، مردم شروع می‌کرده‌اند به ابراز شادمانی زیر آسمان تا ستارگان فکر کنند این‌ها خیلی هم خوشحالند و گریه را بس کنند تا سیل نیاید. هرچند این داستان تخیلی است ولی شاید یکی از دلایل ناخودآگاه خوشحال شدن ما از بارش باران، همین باشد. شاید عده‌ای هم که در روز بارانی غمگین می‌شوند دل‌شان به دل ستارگان نزدیک‌تر است. شاید کسانی که در کنار خوشحالان بارانی، با حس کردن اولین قطره باران روی پوست‌شان، دل‌شان را غم پر می‌کند مصداق این ضرب‌المثل یونانی هستند که می‌گوید «باران برای خانه‌دار نعمت است و برای بی‌خانمان، مصیبت».

رنج باران

نجات شکوندی | روزنامه‌نگار

 

 در کشاکش گرگ‌ومیش هواست که باران می‌زند. انگار وقتش است پرده‌ها را خوب کنار بزنی و در تلاقی صبح و باران، تمرین صراحت کنی و به یاد خود ندانسته‌ات بیاوری که بیهودگی ماندن بیش از بیهودگی رفتن، رنج‌آور است. برمی‌خیزی و ایستاده از دریچه تنگ و گرفته‌ یک آپارتمان فکسنی به افق محدود شده رو‌به‌رو چشم می‌دوزی. شهر آن چنان سر درگریبان تنهایی‌اش،فرو برده که یاد اخوان را جای به جای آن زنده می‌کند. در این سمفونی طبیعت، شهر شده است یک تن و تنها با در و دیوارهای پوشیده شده‌اش از عکس‌ها، گوش به سرپنجه‌های پر عطوفت باران دارد که با دستان زبردست‌اش، رندانه بر چنگ آسمان می‌نوازد. بوی لطافت آن قدر در فضاست که جان می‌دهد ریه‌ خسته از کرونایت را از آن انباشته کنی. اصولا همین‌جاست که جبر به گونه‌ای خوشایند بر بام ذهن می‌نشیند و به جان و دل تقدیرت را می‌پذیری و به این فکر می‌کنی که چرا همیشه در بزنگاه‌های احساسی فیلم‌های سینما باران می‌گیرد. اما این همه توصیف برای احساسی کردن یک فضای عادی که میلیاردها سال بر پهنه گیتی دست نوازش کشیده از کجا آمده است؟ جز آن است که ما، مای شرقی شرمگین داستان‌ها خسته از رنج روزانه‌ آفتاب، اندکی آسمان ابری را می‌ستاییم و دنبال بهانه‌ای بیشتر می‌گردیم برای دیدن، بوییدن، راه رفتن و نوازش که شاید بزند و خاطره‌ای خلق شود تا باز مای به ظاهر امیدوار تن به رنج خاطره‌اش دهیم؟ باران برای من بدبین بوی ترس از آینده را می‌دهد، بوی رنج از بازگشت به گذشته‌ای که دیگر تکرار نمی‌شود، بوی کسی که دیگر نمی‌آید و بوی نیستی در هستی بوی تضاد. حال ظهر شده است و در فضای تیره نیمروزی، هنوز هم از پنجره گرفته‌ آن ور تحریریه باران بر تن سیمانی خانه‌ روبه‌رو می‌زند،همه هنوز در تکاپوی ستایش باران‌اند و من هم در حال نوشتن این متن به این فکر می‌کنم که چرا در بزنگاه‌های فیلم‌های سینمایی باران می‌بارد؟ راستی شما می‌دانید؟

گروه سینما و تلویزیون- بالاخره پس از گذشت 11 سال از رونمایی فیلم «فرزند صبح» در بیست‌ونهمین جشنواره فجر، این فیلم فرصت اکران در جشنواره‌ای را پیدا کرده و قرار است روز شنبه در افتتاحیه دوازدهمین جشنواره عمار به نمایش دربیاید.
این فیلم از سال 89 تا امروز به دلیل وجود اختلاف نظر میان سازندگان، حاشیه‌های فراوانی را از سر گذرانده است و اکنون بهروز افخمی نسخه مورد تایید خود را در جشنواره عمار اکران می‌کند. با این نمایش، به نظر می‌رسد «فرزند صبح» بالاخره بعد از یک دهه به نمایش عمومی نزدیک شده است.
روایت زندگی امام در دوران کودکی
فیلم برداری فیلم «فرزند صبح» سال 83 آغاز و تولید آن به اقتضای قصه طولانی شد. این فیلم زندگی امام خمینی(ره) را از دوران کودکی تا هفت سالگی روایت می‌کند، بنابراین عوامل فیلم تصمیم گرفتند در مقطعی، کار را تقریبا به مدت یک سال و نیم متوقف کنند تا بازیگر نقش کودکی امام کمی بزرگ‌تر شود و بتواند نقش این شخصیت را در هفت سالگی ایفا کند.
«فرزند صبح» بیشتر بر دوران کودکی امام خمینی(ره) تمرکز دارد و در بخشی از فیلم نیز دستگیری امام در 15 خرداد به تصویر کشیده شده است.
عبدالرضا اکبری در این فیلم نقش دوران میان سالی امام خمینی(ره) را ایفا کرده، محمدرضا شریفی‌نیا در نقش سید احمد خمینی ظاهر شده، هدیه تهرانی نقش دایه امام(ره) را ایفا و سحر دولتشاهی و الیکا عبدالرزاقی نیز به ترتیب نقش مادر و عمه امام خمینی(ره) را بازی کرده‌اند. علاوه بر این بازیگران، زنده‌یاد محمدعلی کشاورز و آتیلا پسیانی نیز در «فرزند صبح» حضور دارند.
ماجرای اختلاف سازندگان «فرزند صبح»
سال 89 وقتی این فیلم به فهرست آثار بخش مسابقه بیست‌ونهمین جشنواره فیلم فجر راه یافت ، بهروز افخمی نامه گلایه‌آمیزی به دبیر جشنواره نوشت و ضمن انتقادهایی که به موسیقی، دوبله، صداگذاری و تدوین فیلم داشت، گفت اجازه نمی‌دهد از نام او به عنوان کارگردان استفاده شود. افخمی صحبت‌های محمدرضا شرف‌الدین تهیه‌کننده فیلم را درباره این که موسیقی و تدوین آن مورد تأییدش بوده، تکذیب کرد.  پس از این حواشی، در نهایت فیلم با نام بهروز افخمی به عنوان کارگردان به نمایش درآمد و مورد توجه قرار نگرفت. بهروز افخمی پس از نمایش «فرزند صبح»، با اشاره به ضعف‌های فیلم به اهالی رسانه و تماشاگران گفت که این اثر از لحاظ فنی مشکلات زیادی دارد و نسخه‌ای که نمایش داده شده، فیلم «او» نیست و فیلم «تهیه‌کننده» است. به این ترتیب اختلافات اجازه نداد تکلیف فیلم روشن شود و این اثر رنگ پرده را ببیند، تا این که آبان  97 افخمی اعلام کرد با هزینه شخصی خود، «فرزند صبح» را بازسازی و آن را برای شرکت در بخش خارج از مسابقه سی‌وهفتمین جشنواره فجر آماده می‌کند، اما با مخالفت مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، این فیلم در جشنواره نمایش داده نشد.
اکران نسخه مورد تایید افخمی
پیش از این در مرداد 98، نسخه نهایی «فرزند صبح» با حضور بهروز افخمی، دانشجویان سینما و اهالی رسانه در حوزه هنری به نمایش درآمده بود و اکنون قرار است نسخه مورد تایید افخمی در افتتاحیه جشنواره عمار نیز اکران شود. افخمی دیروز در گفت‌وگو با صبا درباره این که قرار است کدام نسخه از فیلم در افتتاحیه به نمایش دربیاید،اظهار کرد: «همان نسخه تدوین زنده یاد سیف‌ا... داد، همان نسخه‌ای که می‌بایست از این فیلم به نمایش درمی‌آمد، در افتتاحیه جشنواره فیلم عمار اکران خواهد شد.» او در ادامه گفت: «این همان نسخه‌ای است که در همه این سال‌ها تلاش کردند آن را از بین ببرند و ما هم به سختی توانستیم نگاتیوها را به دست آوریم.» افخمی در پایان توضیح داد که این نسخه سال‌های 86 و 87 تدوین شده و مورد تایید اوست. باید دید نمایش فیلم در جشنواره عمار، راه را برای اکران عمومی آن باز خواهد کرد؟